Welkom bij de Small Planted Tank

The best source for aquascaping
De Yoghurt methode - mos opkweken mbv yoghurt... (drystart)

Toen ik dit voor de 1e keer las moest ik eerst wel een beetje lachen. Maar achteraf bleek het een zeer efficiënte manier te zijn om mos op een emersde manier te laten groeien.
En waarom dan speciaal yoghurt? De reden hiervoor is dat in sommige yoghurt de bacterie  Lactobacillus acidophilus aanwezig is. En deze bacterie is een heel goed middel om schimmel tegen te gaan (fungus) als je mos boven water gaat opkweken. Niet alle yoghurt is hiervoor geschikt, maar in de meeste volle Griekse yoghurt (van Dukat of Danone) is deze wel aanwezig. Mocht je een ander soort merk willen kun je zoeken op 'acidophilus yogurt'. De bedoeling is dat je een portie mos gaan fijnhakken (knippen, snijden, blenderen) en dit gaat vermengen met yoghurt.

Als je de blender gaat gebruiken is het raadzaam om het mos eerst te mengen met een paar delen gedemineraliseerd (RO) water. Vervolgens alle in de blender en daarna alles laten uitlekken. Bijvoorbeeld met behulp van een papieren keukendoek of een koffiefilter. Maar als je geen blender bezit gaat het ook prima met een hakmes en een keukenplank...

Het mengsel smeer je met behulp van een kwastje op de beoogde achtergrond. Dit kan in principe van alles zijn, als de ondergrond   maar genoeg ruw is om de rhizomen van het mos te laten hechten. Maar hoe harder de ondergrond hoe moeilijker het voor het mos is om vast te groeien. Zachtere ondergrond, zoals de meeste soorten hout zijn hiervoor beter geschikt.
Let wel op dat je niet teveel yoghurt gaat gebruiken, dit kan een vette kaamlaag veroorzaken als je na een paar weken het gegroeide mos gaat plaatsen in een aquarium. (of je aquarium gaat vullen met water als je het mos voldoende hebt opgekweekt)
Je moet een beetje op gevoel het gesneden mos mengen met wat gedistilleerd water en yoghurt. De verhouding kan zijn 25 gram mos, 15 ml RO water en een eetlepel yoghurt. Zorg dat het een mooi papje word wat stevig genoeg is om te blijven plakken op de ondergrond en vloeibaar genoeg om lekker te kunnen uitsmeren. Pas wel op dat het niet TE vloeibaar word anders druipt het mengsel op plaatsen waar je het helemaal niet wil hebben.
Als je alles met een kwastje op de gewenste oppervlaktes heb gesmeerd moet het afgedekt worden onder een laag transparante folie. Dit hoeft niet altijd een leeg aquarium te zijn, ook een gewone plastic bak voldoet prima. Je kunt ze immers beiden prima afdekken.
Als je maar zorgt dat ze voldoende licht hebben. Ikzelf heb de bakken met mos gewoon in het raamkozijn staan en dat gaat prima. Ook wat betreft de temperatuur. Pas als deze onder de 15 graden gaat uitkomen zet ik ze op een warmer plaatsje in een kamer. In de winter, als de temperatuur in huis te koud word, zet ik de bakken in de nacht onder een gloeilamp. Deze fabriceert genoeg warmte om alles warm te houden in de nacht. En overdag doe ik het licht van de lamp uit en laat het daglicht het overnemen. Dus je hoeft niet zoveel rekening te houden met de tijd van belichting zoals we in het aquarium doen. We hoeven immers geen rekening te houden met allerlei soorten aquarium-alg.

Microklimaat
Als je mos opkweekt mbv de yoghurt methode zijn de stukjes mos allemaal erg klein. Dat doen we bewust omdat mos de eigenschap heeft dat ie uit elk stukje gewoon verder gaat groeien. Al die kleine stukjes zijn omgeven/ omringt door een dun laagje vocht; een mengsel van water en yoghurt.  Dit zorgt als het ware voor een gunstig omgevingsklimaat waarin de condities gelijk zijn en voor een lange tijd gelijk blijven.
Dan heb ik het over temperatuur, RV (luchtvochtigheid) licht en voedingsstoffen. Dan spreken we over een microklimaat waarin de mosjes zich goed kunnen ontwikkelen.

Hoewel mosjes erg weinig voeding nodig hebben en een lange tijd kunnen overleven word de benodigde voeding gehaald uit restanten yoghurt. Geen NPK natuurlijk, maar wel bepaalde eiwitte en enzymen. En dat is genoeg om die dry-start periode te overbruggen. Het gebruik van de yoghurt heeft een aantal voordelen: het is plakkerig, het is een tijdelijke energiebron, het bevat een bacterie wat helpt om schimmelvorming tegen te gaan (als je tenminste de juiste Griekse yoghurt gebruikt)
Haal elke dag een keer het plastic folie (of de transparante deksel) er een stukje af. Zo krijgt het mos een nieuwe verse lading zuurstof en CO2. De luchtvochtig moet een hoog percentage zijn, maar er moet elke dag ook even gelucht worden om schimmel tegen te gaan.

De 'yoghurt' methode is een ideale manier om met een klein stukje mos een heel groot oppervlakte te bestrijken. Het is daarom goedkoop, eenvoudig, kostenbesparend en succes van het eindresultaat is bijna 100%.
De Taxiphyllum en Vesicularia soortjes zijn toch in de regel beter op te binden of te verlijmen. Dat komt omdat deze relatief goedkoop zijn en deze mosssoorten zijn erg sterk.
Het vermeerderen dmv fragmentatie en yoghurt kan uiteraard wel, maar bij kleinbladerige mossen zoals Fissidens en Riccardia werkt de drystart efficienter. Dit omdat deze mosjes erg kostbaar zijn, maar erg gemakklijk in het vermeerderen dmv fragmentatie.
Ik heb een video gemaakt van het gehele proces.

Ondanks de yoghurt kun je toch last krijgen van die witte pluizige bolletjes op je hout, steen of zelfs bodem. Het mos kan zelfs gaan rotten als je te weinig 'lucht' krijgt of als het er te dik is opgebracht. Maar je moet ook weer niet teveel zoveel gaan beluchten dat de mossen (of andere plantjes) gaan uitdrogen.
Het is niet nodig om een 'kier' te maken in het plastic. We gaan immers de planten verder onderwater opkweken dus je moet ze niet teveel laten wennen aan mindere luchtvochtigheid. Zo kier kun je wel tijdelijk toepassen als er schimmelvorming optreed.
Je kan er ook voor kiezen om aan beide kanten een kleine opening te houden om toch een minimale luchtcirculatie teweeg te brengen, waardoor de kans op schimmelvorming sterk word vermindert.
Het is soms een beetje een 'trial en error' manier om te kijken wat bij jou het beste werkt.

Als het plastic weer teruggeplaatst gaat worden kan de boel weer beneveld worden met een plantenspuit. Besproei het minimaal 1x per dag voor 2 weken lang en voedingstoffen zijn nog niet nodig. Wat je eventueel wel door het sproeiwater kan mengen zijn de zgn. wortelstimulators ofwel 'rootactivators'. Dit zijn extra voedingstoffen die de groei van het wortelgestel activeren. Rhizotonic kun je in een extra verdunde vorm toevoegen. Dit word ook veel gebruikt in de tuinbouw bij Orchideeën en Bromelia's. In de aquascape is het ook bekend onder de naam Green Gain van ADA.

Na een paar weken kan er heel licht wat voedingstoffen kunnen worden gebruikt. Maar alleen in zeer kleine concentraties.
Later gaan er zich langzaam mooie nieuwe lichtgroene uitlopers vormen vanuit het gehakte mos. Soms kan dit wat langer duren maar het allemaal een kwestie van geduld. En als alles lekker groen begint te worden en het heeft de juiste hoeveelheid bedekt van de ondergrond, dan kun je de bak voorzichtig gaan afvullen met water. Of je kunt het natuurlijk plaatsen in een bestaand aquarium.
Let wel op dat het mos nog erg kwetsbaar is. Het kan er nog steeeds erg gemakkelijk loskomen door bv de stroming van je filter/ pomp. En dan zou al het werk voor niets zijn geweest. Daarom wacht ik persoonlijk altijd even wat langer met afvullen.

Niet alle mossen zijn geschikt voor deze yoghurt methode. De regel is eigenlijk dat soorten met een fijne 'bladachtige vorm' zoals Rriccardia chamedryfolia en alle Fissidens soorten erg goed geschikt zijn voor deze methode. Groffe mossoorten, zoals Java mos, Christmas mos en Flame mos e.d zijn hier minder geschikt voor. Deze kun je beter ergens op vastbinden of vastlijmen.
Ze gaan met de yoghurt methode best wel groeien, maar als ze te groot worden is de aanhechting van de rhizomen te zwak en gaan er gemakkelijk stukjes loskomen. NOTE: op steen laten ze veel gemakkelijker los dan op hout.

Je hebt ook mossoorten die geen rhizoïden (haarwortels) hebben. Soorten zoals Levermos (zowel de Solenostoma tetragonum als de Monosolenium tenerum) en het 'watervorkje' (Riccia fluitans) kunnen daardoor nergens aan vastgroeien. Dan is het gebruik van een netje of vastbinden een goede optie) Opbinden doe het met katoen draad of met vislijn.

Voor de rest is mos niet veeleisend. Maar daar ga ik het in een ander stukje over hebben.

Hier is Fissidens sp. Fox op een stuk maponi hout aangebracht en na 6 weken staat het onderwater. Afbeelding rechts is na 3 maanden zonder veel licht en zonder CO2.
Update:
Ik krijg toch relatief veel vragen en/of opmerkingen over deze methode omdat het is sommige gevallen toch niet helemaal lukt. Dus zal ik er nogmaals een aantal punten extra uitlichten:

Er zijn dus verschillende manieren om mos te gebruiken in je scape.

OPBINDEN
Het voordeel van opbinden is dat je het direct onder water plaatsen kunt en direct een vol gewas op een tak of een rots hebt. Je ziet dus direct resultaat. En zeker als je op een later stadium mos wil gaan toevoegen aan de scape is dat een voordeel. Maar toch in de praktijk gebeurt dit niet zoveel, omdat de meeste scapers al ruim van tevoren bij het opbouwen van de scape goed hebben nagedacht over de planten die ze gaan gebruiken. Want in de praktijk is het soms lastig om takken met mos op te binden omdat je er moeilijk bij kan als de hardscape klaar is. Zeker als je een complexe hardscape hebt. Een tijdelijk nadeel is dat het mos nog moet vastgroeien, dat je het opbinddraad zichtbaar blijft en dat het mos de natuurlijke groeivorm heeft aangenomen.
Dus: bepaal aan de 'tekentafel' of je mos gaat gebruiken in je scape, welk mossoort en hoe je het efficiënt gaat verwerken.

LIJMEN
Lijmen word ook veel gedaan. Voordeel is als je een goede 2 secondelijm gebruikt kan je het direct (weer) onder water plaatsen of je bak afvullen. Nadeel zijn de witte plekken op de hardscape als je teveel lijm heb gebruikt. En het kan een tijd duren voordat weer allemaal begroeit is. En niet te vergeten de 2 seconden lijm wat op je vingers komt... Draag daarom altijd van die plastiek handschoentjes.
Als grote soorten zoals Taxiphyllum en Vesicularia gelijmt zijn word veelal het mos direct gesnoeit. Niet alleen de uitstekende stukken worden weggesnoeid. Ook het mos zelf word in stukken geknipt zodat er sneller groeipunten gaan ontstaan.

DryStart/ yoghurt methode
Kleinere soortjes zoals Fissidens en Riccardia zijn praktisch lastig op te binden. Bij vermeerdering word dit wel gedaan natuurlijk. Op een mesh, stukje kokosnoot, lavarock of hout. Maar om een gehele tak, stuk driftwood of rock op te gaan binden, of te lijmen, is gewoon erg onpraktisch.Daar heeft men dus de dry-start voor uitgevonden.
Het voordeel is dat een dry-start efficiënter is. daarbij kun je met relatief weinig mos een enorme oppervlakte bestrijken.  Het enige nadeel is dat het een lange tijd duurt voordat het mos is vastgegroeid en dat je het mos toch elke dag een paar moet besproeien. En het risico bestaat dat je de bak te snel gaat afvullen en het mos door de stroming van je filter van je hardscape word gespoeld.

In principe kan je elk soort mos gebruiken met een drystart. Als je er maar voor zorgt dat als je het mos gaat uitsmeren dat de stukjes niet groter zijn dan 1 a 2mm. Bij kleinbladerige mossen zoals Fissidens en Riccardia werkt de drystart het beste.

Een drystart moet je niet te letterlijk nemen. Mos is op zich best sterk, maar het kan absoluut niet tegen uitdroging!
Zorg daarom voor een hoge luchtvochtigheid in de opkweekbak. Dat doe je op 2 manieren: zorg dat er een laagje water in je opkweekbakje staat. En besproei 2x per dag. Niet speciaal gericht op het mos; ook bv. het hout of steen waarop het gesmeerd is.  Als je hout gebruikt is ook enorm belangrijk dat dit hout zo diep mogelijk verzadigd is met water. Laat het voor je het gebruikt gewoon een paar weken onderwater staan,  zodat het zoveel mogelijk water kan opnemen. Je kan dus eigenlijk al de conclusie trekken dat steen minder geschikt is. Op steen kan opzich prima, het duurt iets langer voordat het mosje genoeg rhizomen heeft ontwikkeld om zich te verankeren.

Funges en schimmel kunnen zich natuurlijk toch gaan ontwikkelen als het net even te nat word allemaal. Ze kunnen slecht tegen tocht en wat lucht erop blazen met behulp van een rietje kan een duidelijk verschil maken.

Yoghurt is ook een puntje van aandacht. Op veel verpakkingen staat 'Griekse Stijl yoghurt', of 'op Griekse wijze'. En dat zijn dus NIET de goede. Arcadios, Fage en Dodoni zijn de authentieke yoghurt uit Griekenland die ikzelf altijd gebruik.


Ik ben Corné - Passioneel Aquascaper - Friskijker - Kennispartner - Crohntje - Shihan - Koffiezetter - Vleugje Zen - Verzameld geluk

Copyright © 2018 Cornelius  - TSPT.nl   -   All Rights Reserved