Aanschaflijst voor CO2

Welkom bij de Small Planted Tank

The best source for aquascaping

CO2 toevoegen aan je scape

Op wat voor manier ga je CO2 toevoegen en wat heb je daar voor nodig?
Je moet op een efficiente manier CO2 oplossen en gaan verspreiden in je bak. Je zult bemerken dat er een aantal verschillende manieren zijn om met CO2 te werken. Je hebt de keuze uit verschillende systemen met allemaal hun eigen voor- en nadelen.
We gaan beginnen met een rijtje onderdelen wat je gemiddeld nodig hebt om CO2 te gebruiken:

1. CO2 fles - de inhoud
Vraag is altijd hoe groot word je CO2 fles? De meest gebruikte flessen zijn 500 gram en de 2 kilo hervulbare flessen.
Het is ook een beetje afhankelijk van de grootte van je bak. Als je een bak hebt van 350 liter moet je daar geen 500 grams flesje aan koppelen. Ook is het afhankelijk hoeveel CO2 je gaat toevoegen, oftwel je beoogde ppm per liter. En dat is weer afhankelijk van je plantenbestand, de hardheid van het water, enz.

Een hervulbare fles is het goedkoopst. Als deze fles leeg is ruil je deze om bij bijvoorbeeld de slijterij of je laat hem vullen. Het nadeel van een slijterij is de voorraad die wel eens tekort schiet en het borgsysteem. En niet iedereen heeft in de buurt een industrieel vulstation om een fles te vullen.

De vullingen met CO2 zijn weliswaar goedkoop, maar niet als het op 100 km afstand is. Een ander nadeel kan zijn dat je de fles gekoeld (dus uit de vriezer) moet aanleveren om gevuld worden. Dat kan wellicht ook op die locatie, alleen ben je de fles weer een dag langer kwijt.
De hervulbare gangbare maat flessen zijn die van 2 kilo. Je hebt ze vanaf 300 gram tot 10 kilo. De wegwerpflessen zijn er in 95 gram, 500 gram en 800 gram.

Er word ook erg vaak , en dan met name in het buitenland, een CO2 blusser gebruikt. Deze zijn 2e hands goed te vinden en zeker als ze bijna over de 'keuringsdatum' zijn, dan zijn soms erg goedkoop te verkrijgen. Daar kan je met beleid eenvoudig een drukventiel op schroeven.
Hierbij een link met een Engelstalige beschrijving KLIK

2. Regelbaar drukventiel
De Co2 moet afgesteld worden tot een bepaalde hoeveelheid wat je aan het water afgeeft. Dat doe je met een drukventiel. Deze heeft een eenvoudige draaiknop waarmee je heel precies de hoeveelheid CO2 kunt afstellen.
Er bestaan hele goedkope (45,-) voor een simpele uitvoering, tot een duurdere luxe uitvoering van 250,- met dubbele meters met ingebouwd magneetventiel.
Bij de wat meer proffesionele drukregelaars kan je een keuze maken tussen Single stage of Dual Stage. De enige situatie waarin het verschil merkbaar zou kunnen zijn is wanneer de CO2-fles op het punt staat leeg te raken. D.w.z. wanneer alle vloeibare CO2 verbruikt is en er alleen nog gasvormige CO2 onder druk aanwezig is.
Naarmate het resterende CO2-gas wordt verbruikt, neemt de flesdruk geleidelijk af. Op een gegeven moment zal de druk dalen tot het punt waarop een Single stage stopt met de werking en al het resterende gas snel doorlaat (end-of-bottle dump). Dual-stage regelaars zijn ontworpen om dit te voorkomen..

In de praktijk komt dit zeer zelden voor en bij rondvragen bij proffesionals is er niemand die dit ooit eens heeft meegemaakt. Bij een plantenbak is dit natuurlijk minder erg als bij een aquarium. Daarin zitten immers vissen die vergast kunnen worden.Dus een veel duurdere Dual stage is in een aquascape in mijn optiek een overbodige investering.
Kijk wel uit met de goedkope regulators van Alibaba en andere Chinese verkoopsites. Techniek schiet in veel gevallen net even tekort.

3.Magneetventiel
Als het goed is geef je de CO2 alleen overdag. Dit omdat planten in de nacht theoretisch geen CO2 opnemen.
Met het doseren van CO2 begin je gemiddeld 2 uur voordat het licht aangaat en stopt een uur voordat het licht uitgaat. Dit regel je behulp van een magneetventiel. Deze word aangesloten op een tijdschakelaar die op de ingestelde tijden je CO2 drukventiel opent en/of sluit. Sommige zijn los aan te sluiten en anderen zijn geïntegreerd in het regelbare drukventiel. Beide varianten werken prima. Let wel op de enorme prijsverschillen per merk.

4. Terugslagventiel
Om er voor te zorgen dat er geen aquariumwater in je dure CO2 systeem loopt plaats je er een terugslagventiel tussen je slang. Zo'n ventieltje zorgt voor éénrichtingsverkeer:
CO2 kan er doorheen - water kan er niet in terug. Gebruik wel een terugslagventiel speciaal voor CO2. Maar dat geld voor alle CO2 gerelateerde spullen. Ga dus geen standaard goedkope spulletjes kopen die gebruikt worden om lucht in je bak te pompen. Je hebt te maken met de densiteit van het materiaal waar de slang van gemaakt is.
Een luchtslang heeft veel minder densiteit dan een CO2 slang en dat heeft allemaal te maken met de druk die erdoorheen gaat.

Gebruik geen luchtslang, of luchtterugslagklep wat bedoelt is voor leen zuurstofpompje. Dit is niet geschikt voor hoge druk CO2 en het materiaal gaat sneller poreus worden. En een poreuze slang gaat (bijna onzichtbaar) lekken, scheuren of zelfs als 'ballon' fungeren.

5. Bellenteller
De naam zegt het al: een apparaatje waarmee je bellen CO2 letterlijk en figuurlijk kan tellen. Dit kan je helpen om het CO2 niveau af te stellen. Kwestie van de bellen tellen die per minuut er doorheen komen. Ze komen in allerlei vormen en maten. Van heel eenvoudige kunststof tot kristalhelder glas. De plastiek varianten worden meestal direct bij de CO2 fles geplaatst, ergens onder in een kast. De glazen bellentellers zie je meestal aan de zijkant van de scape hangen. De werking is eenvoudig; je plaatst deze op de slang, tussen de diffuser en het terugslagventiel. Vullen met water en als je CO2 is aangesloten zie je mooi de CO2 bellen via het water omhoog komen.

6. CO2 slang
De standaardmaat is 4/6 mm en komt in zwart, groen of transparant. Let er wel op dat je de 'soepele' versie neemt en die harde stugge. Soms is het problematisch om een diffuser of bellenteller oid op je slang te krijgen. Dat moet ook, omdat er geen CO2 mag ontsnappen. Het gas staat onder druk en slangen mogen hierdoor niet losschieten. Als het te moeilijk gaat kun je het uiteinde van de slang voor een paar minuutjes in een kopje kokend-heet water hangen. Zo word deze flexibeler en zijn ze gemakkelijk op het onderdeeltje te schuiven. Voorzichtigheid is wel geboden met glaswerk, zoals een bellenteller of diffuser.

7. Hoe krijg je CO2 in het water: via een ladder, diffuser, atomizer of reactor?

A) De goedkoopste manier om CO2 in het water te krijgen in met behulp van een glazen diffuser. Hierin heb je veel soorten en maten, afhankelijk van de grootte van je bak en afhankelijk van de kwaliteit of merknaam. De goedkoopste vorm haal je vanuit China. daar ben je voor 3 euro klaar. Maar het werkt absoluut niet optimaal; de bellen zijn te grof en te groot, maar als reserve kan ie best een dag aangesloten worden. De duurste zijn die van ADA, voor de Pollen Beetle betaal je al snel 180,-. En de kwaliteit is natuurlijk wel superieur. Een prachtige fijne mist word er uit de diffuser geblazen.
Ik vind persoonlijk dat je goed met een glazen diffuser kan werken, mits deze natuurlijk van goede kwaliteit is, als je niet boven de 100 liter komt. Het enige nadeel vinden sommige mensen het visuele aspect. Ze vinden het storend als er duizenden micro belletjes door de bak heen stromen. En dat kan vooral in een aquarium erg storend zijn.

Er zijn ook 'ladders' waarin CO2 bellen als in een telraam naar de wateroppervlakte rollen. In die afstand word de CO2 aan het water afgegeven. Redelijk effectief voor kleine en middelgrote bakken (tot 100 liter) en dan met name voor 'low tech'.
De laatste diffuser in de afbeelding is van acryl. Momenteel wellicht de allerbeste prijs/ kwaliteitverhouding wat momenteel op de markt is en ook het meeste word gebruikt in aquascapen: de Aquario Neo. Momenteel heeft Aquario Neo een geheel nieuwe lijn met haar bekende acryl diffusers op de markt gebracht: de Extended Versions. Met de introductie van deze nieuwe versie is de merknaam van de oude versie omgedoopt (rebranded) tot Twinstar.

B) Een inline diffuser plaats je op de slang van het filter. Sommige mensen plaatsen deze op de inlaat, de ander op de uitlaat. Het voordeel op de inlaat is dat de CO2 door het gehele filter gaat en zo word opgelost in het water. Een nadeel is dat de atomizer in contact staat met vervuild water. Het is immers nog niet schoongemaakt in je filter. Daarbij schuilt het gevaar dat de pH in het filter zodanig kan zakken dat hiermee de bacteriën niet langer hun werk kunnen doen. CO2 kan wel de rubber afdichtringen van het filter aantasten. Daarom worden er ook altijd teflon borstels gebruikt bij het reinigen van CO2 flessen.
Een algemeen bekend nadeel van een inline diffuser kan zijn dat het gebruik ten koste gaat van de pompcapciteit van het filter. De pomp moet voldoende vermogen hebben om het water door de atomizer heen te pompen.
Hetzelfde geld voor de atomizer: daarbij moet het CO2 systeem genoeg druk hebben om de CO2 door het keramische gedeelte heen te stuwen. Een atomizer is het meest praktisch bij een scape van 100 tot 200 liter. Omdat het keramische gedeelte relatief veel oppervlakte beslaat komen er ook enorm veel kleine CO2 belletjes uit. Dus het kan zijn dat je scape gaat lijken op een bak met bruisend bronwater...

C) Een reactor is waarschijnlijk de meest efficiënte manier om de CO2 in het water op te lossen. Je ziet geen bellen of mist van CO2 in het water. Alles word netjes opgelost in de reaktor. Maar, het is misschien wel de beste manier om CO2 op te lossen in het water, het is niet de beste manier voor de plant om CO2 op te nemen.
Studies hebben aangetoond dat CO2 het beste door de de plant word opgenomen als er fysiek CO2 belletjes aan het blad blijven kleven. Een reactor vind ik persoonlijk pas efficiënt bij een scape die groter is dan 250 liter. En ook hier geld dat er veel debiet van de pomp verloren kan gaan. Daarbij zijn ze groot, lomp en nemen erg veel ruimte in. Maar omdat ze hoofdzakelijk gebruikt worden bij grote bakken heb je automatisch ook meer ruimte voor techniek.

Hierboven een Inline Diffusers met daarnaast de bekende Bazooka Atomizers en in de afbeelding rechts een aantal Reaktor

8. Dropchecker met vloeistof (Broomthymolblauw en 4KH water)
Dit geeft een indicatie van de hoeveelheid CO2 in het water. Aan de hand van een kleur kan je zien of er genoeg, te weinig of teveel CO2 aanwezig is. Die verkleuring word veroorzaakt door de verandering van de zuurggraad van het water. Daarbij heb je de keuze uit 2 soorten indicatievloeistof: 1 die geschikt is voor een CO2 gehalte van 20 ppm en 1 die geschikt voor 30 ppm.
Probeer de dropchecker in verschillende plaatsen van de scape te hangen om te bepalen of je overal wel genoeg CO2 hebt. Hang hem niet te dicht bij je licht om eventuele verkleuringen tegen te gaan. Maar eigenlijk is het een onding; het is onnauwkeurig en geeft een vertragingstijd van een paar uur. Het meet maar precies dat ene plekje waar die hangt en de kleur die moet aflezen en vergelijken is altijd een discussiepunt. Je moet jezelf realiseren dat het een indicatie geeft en het is geen absoluut/ exact meetinstrument.
Wil je nauwkeurig de CO2 bepalen of controleren dan adviseer ik je om altijd een pH-pen te gebruiken en de kleur van de dropchecker alleen te gebruiken om eventuele veranderingen te monitoren.

9. Computergestuurde pH regeling
Een computergestuurde pH aansturing zorgt ervoor dat de waarde CO2 constant blijft. Het werkt met een zgn. probe die continue de zuurgraad meet van het water. De beoogde waarde (pH) waarde word ingesteld op de controller en als deze veranderd word de CO2 toevoer gestart of gestopt.

Ze worden in overvloed 2e hands aangeboden omdat ze volgens veel gebruikers niet naar tevredenheid werken. Maar in mijn visie is een bijkomende reden dat er weinig mensen een goed inzicht hebben wat betreft de juiste afstelling van CO2. Verder is het een overgewaardeerd en overbodig stukje techniek omdat je zonder het gebruik hiervan tot dezelfde resultaten kan komen. Wat mensen zich vaak niet realiseren is dat de controle van de pH is niet gelijk aan de controle van CO2, want dit zijn twee aparte dingen.
Ik zal mijn kritiek in een ander topic verder toelichten.

De kosten
Een goed werkend CO2 systeem kost gemiddeld zo'n 185 euro ( 2KG hervulbare fles, regelbaar drukventiel, drop checker met vloeistof, bellenteller, diffuser, CO2 slangen, terugslagklep, magneetventiel) Als je zelf alles apart opzoekt kan dat natuurlijk stukken goedkoper. Je hebt bv een goed werkend drukventiel voor 40,-. Maar ze zijn er ook van 200,- Hetzelfde voor een bellenteller. Of je koopt een 'overrated' merkprodukt van 60,- of je koopt in china dezelfde vorm/ afmeting bellenteller voor 2,-. Beide doen hun werk.

CO2 systemen zijn ook goed 2e hands te vinden.
Het is jammer dat mensen zich hebben laten verleiden om een merkgebonden systeem aan te schaffen. Als je voor 70,- een nieuwe gevulde CO2 fles kan kopen is het logisch dat mensen geen 150 euro gaan betalen voor een 2e hands fles waar toevallig een stikker op zit geplakt van een bepaald merk. Hetzelfde voor een magneetventiel, deze zijn al te koop voor 12 euro in China.
En nee, kom nu niet aan met de opmerking dat het goedkope onbetrouwbare rommel is vanuit China. Ik draai hier al jaren met zulke spullen zonder enkel probleem. Maar als jij 60 euro voor een magneetventiel wil betalen, of 170 euro voor een 2 liter CO2 fles is dat je eigen keus natuurlijk.

Dus een goede CO2 set hoeft niet zo duur te zijn en er zijn relatief veel winkels die zulke sets te koop hebben. Een ander verhaal zijn de merkgebonden sets. Verkoop-technisch ingepakt met de term 'betrouwbare kwaliteit' en daarom simpelweg in verhouding altijd (te) duur.
Dan heb je natuurlijk ook de complete sets voor een 600 literbak, met een pH gestuurd systeem en daar vraagt men zomaar dik 400,- voor. En dan word je nog afgescheept met een 500 grams flesje... Maar ja, ik heb het al eerder vermeld: de consument is onwetend en daarbij slecht ingelicht en geïnformeerd, en de commercie maakt daar dankbaar gebruik van.

Nu ik toch over die zogenaamd complete sets hebt. Als er word vermeld dat ze bijvoorbeeld geschikt zijn voor bakken tot X liter dan is dit voor low-light, en eenvoudige simpele planten. Ervaring leert dat ze voor bakken met veel licht (dus ook veel CO2 en voeding) totaal niet geschikt zijn zonder aanpassingen.

Welke diffuser?
Er bestaat geen vastgestelde regel om te bepalen welke manier (diffuser) je nodig hebt om CO2 aan je bak toe te voegen.
Dat is afhankelijk van de grootte van je bak en hoeveel CO2 je wilt gaan toevoegen. Wil je de CO2 100% hebben opgelost of vindt je de kleine mist in je bak niet storend. Wil je de apparatuur allemaal onder in je kast hebben of vindt je het juist wel leuk om een diffuser in aktie te zien? De keuze is persoonlijk.
Maar, je moet geen CO2 ladder in een 500 liter high light bak plaatsen. Of een CO2 reactor op een bakje van 50 liter met makkelijke planten (low light). Als je een 50 liter bakje hebt en je besluit om een inline diffuser te gebruiken moet je er wel rekening mee houden dat je wel een kwalitatief goed afstelbare drukventiel nodig hebt. Afstellen van het drukventiel is soms echt milimeter werk.
Als je een grote bak hebt, bijvoorbeeld 400 liter, en je wilt hoge levels CO2 dan zou je toch echt 2 inline diffusers nodig hebben. En dat moet dan natuurlijk verdeeld worden over 2 filters omdat 1 filter niet voldoende capaciteit heeft om de CO2 overal in je bak te brengen.
Een stromingspompje kan een oplossing zijn, maar de CO2 moet een (te) grote afstand overbruggen in de bak en zal in de praktijk al lang uit het water zijn verdwenen voordat het überhaupt door de bak is getransporteerd. Een extra filter aan de andere kant van de bak is daarom een goede oplossing, mits de stroming goed circulair blijft. M.a.w. de stroming mag natuurlijk niet recht tegen over elkaar gericht staan.

Zo wordt de keuze door veel factoren bepaald en het zijn er teveel om dit allemaal te gaan beschrijven. De inline diffuser word het meeste gebruikt bij het aquascapen in de categorie 50 tot 150 liter.